برخی بر این باور بودند و گفتند که بعد از پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله، کتاب خدا ما را بس است: «حسبنا کتاب الله».[1] و این یعنی تمسک به یک متن ساکت، بی ‌آنکه به سخنگو و مفسر واقعی آن رجوع شود و نیز به کار بستن قانون اساسی در جامعه بی آنکه فردی آگاه [2]، متولی اجرای آن باشد.

دو کارکرد مهم اجتماعی پیامبر خاتم
این اعتقاد، در عمل، سبب تعطیلی دو کارکرد مهم پیامبر صلی الله علیه و آله در جامعه شد. یکی اینکه او به حکم الهی مبیّن و مفسر آیات قرآن بود تا مردم این قانون اساسی را از او فراگیرند: «وَ أَنْزَلْنا إِلَیْكَ الذِّكْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ»[3] ؛ و قرآن را [هم‏] به سوى تو نازل كردیم به خاطر اینكه براى مردم آنچه را كه براى [هدایتشان‏] به سویشان نازل شده بیان كنى.
و دیگر اینکه او متولی اجرای احکام دین، و قوانین قرآن کریم در جامعه بود. آیات ولایت پیامبر صلی الله علیه و آله بر مردم و الزام مردم به پیروی از دستورات آن حضرت[4] همه بر این اساس استوار است.
این خود نشان می ‌دهد قرآن کریم، بی معلم، رسالت هدایت[5]، و بی ‌متولی، وظیفه ‌ی زدودن اختلاف از جامعه [6] را هرگز آنگونه
برای همین لازم بود آن دو شأن رسول خدا صلی الله علیه و آله ؛ پس از ایشان همچنان در امت اسلامی تداوم داشته باشد. برای همین، عقل حکم می ‌کند پس از او کسی در مسند جانشینی او قرارگیرد که شبیه ‌ترین افراد به آن حضرت باشد، به ویژه در اجرای این دو رسالت؛ هم تبیین کننده ‌ی وحی الهی باشد (قرآن و معارف الهی)، و هم بتواند جامعه اسلامی را به مانند رسول خدا صلی الله علیه و آله بر اساس آموزه ‌های وحیانی و نه نفسانی اداره کند.

صحیح ترین پاسخ به اساسی ترین نیاز
«غدیر» پاسخ به این نیاز اساسی و جدی جامعه ‌ی بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله تا قیامت بود. در آن روز کسی از جانب خدا - و نه مردم و نه حتی رسول خدا صلی الله علیه و آله - برگزیده و به مردم معرفی شد که شبیه ترین به رسول خدا صلی الله علیه و آله و به منزله ‌ی خود حضرت بود.[7]
بی ‌تردید اگر کسی در امت اسلامی یافت می ‌شد که در این ویژگی ‌ها برتر از آن حضرت بود؛ دست او در دستان پیغمبر صلی الله علیه و آله قرار می ‌گرفت و به مردم معرفی می ‌شد؛ اما شایسته ‌تر از امام علی علیه السلام وجود نداشت. این را هم شیعه نوشته است هم سنی.[8]
بنابراین غدیر یعنی تداوم راه پیغمبر صلی الله علیه و آله و بهره ‌مندی جامعه از برکات علمی و اجرایی وحیانی، و بی ‌اعتنایی به آن (آنگونه که در سقیفه رخ داد) یعنی محروم کردن امت اسلامی از این برکات حیاتی.

ng>دهها سوال بی پاسخ
کسانی که معتقدند پیامبر صلی الله علیه و آله برای بعد از خودش وصیتی نکرد و جانشینی معرفی ننمود و غدیر، مجلس آشتی ‌کنانی بود که به رو بوسی و رفع کدورتها گذشت، باید بگویند که آن برکات حیاتی چه شد؟ امت رها شد تا محروم بماند از معارف وحیانی و بی ‌پاسخ بماند به سوالات متعددی که مطرح ‌می ‌شد و پاسخی برای آن نبود جز در کلام علی و اولاد  علی علیهم السلام؟
اگر کتاب خدا ما را بس بود و نیازی به غدیر و اهل بیت وحی علیهم السلام نبود، پس چرا آتش فتنه از همان روز برافروخته شد و با گذر زمان بر شعله ‌هایش افزوده شد؟ و امروز که چهارده قرن از آن بی ‌مهری به غدیر در نشست سقیفه می ‌گذرد با اینکه قرآن با بهترین چاپ و به وفور در میان مسلمان هست؛ اختلاف و کشتار، نفَس امت اسلامی را بریده است؟
مگر قرآن نیامد تا رفع اختلاف کند؟ قلبها را به هم نزدیک کند؟ لامذهبها و پیروان دیگر ادیان و آیین ها را جذب خود کند و همه را زیر پرچم توحید از سعادت دنیا و آخرت بهره ‌مند کند؟ پس کو؟ چرا نشد؟ و هر چه تلاش‌ می ‌کنید نمی ‌شود که هیچ، محصول کار شما آب به آسیاب دشمن می ‌شود؟ چرا؟

پاسخ این است که کتاب خدا ما را بس نیست؟
قرآنِ نوشته بر پوست در کنار مرجعیت علمی و عملی امت اسلامی نیازمند به غدیر است و باید دل و جان ببندد به «حدیث ثقلین» که قرآن و اهل بیت وحی علیهم السلام را به هم پیوند زده است. با غدیر است که کشتی دین، ناخدایی شایسته می ‌یابد که می ‌تواند کشتی نشستگان را سلامت به ساحل نجات برساند.
غدیر به ما می ‌آموزد که دین باید متولی ‌ایی داشته باشد دانشمند، که توان پاسخگویی به هر نوع سوالی را داشته باشد و سوالی را بی ‌جواب نگذارد، و هم مدیر که قدرت سامان بخشیدن به نظام سیاسی اجتماعی جامعه در او باشد.
چون درِ خانه ‌ی اهل بیت علیهم السلام را بر روی عموم مسلمانان بستند و امت اسلامی را از مرجعیت علمی و مدیریت عملی آنها محروم ساختند؛ قرآنِ نوشته بر پوست و کاغذ هم نتوانست رسالت خود را ادا کند و شد همان که امروز در جهان اسلام می ‌بینیم.
اما اگر به مانند آن گروه اندک (شیعیان) عمل می ‌کردند که دست از خانه ‌ی وحی بر نداشتند و با تمام تلخی ‌ها که در کامشان کردند اصرار بر پیروی از قرآن و اهل بیت علیهم السلام ورزیدند، اوضاع بسیار بهتر از امروز می ‌شد.



کلیدی ترین اثر غدیر
کلیدی ترین اثر غدیر در سبک زندگی اسلامی، سامان بخشیدن علمی و عملی به جامعه اسلامی بر اساس آموزه های وحیانی و دور داشتن نظام اسلامی از گرایشهای نفسانی است. بی توجهی به غدیر هم سبب رواج بافته ‌های ذهنی در حوزه ‌ی دین و مدیریت جامعه بر اساس گرایشهای نفسانی است. همان که سبب اختلاف و آتش افروزی در میان مسلمانان می ‌شود و مهمترین عامل عقب ماندگی آنها در طول تاریخ است.

…………………………………………………………..
پی نوشت:
1)  این سخنی است که اولین بار، خلیفه دوم بر زبان راند. ر.ک به صحیح بخاری ح 3052، 3168، 4431 و صحیح مسلم، ح20، 1637.
2)  در دو روایت که اهل سنت نقل کردهآ‌اند ابوبکر (اولین کسی که بر مسند خلافت رسول خدا (ص) تکیه زد) و نیز عمر(خلیفهآ‌ی بعد از او)، معنای واژه ی قرآنی «أبّا» را نمیآ‌دانستند (الدر المنثور فی تفسیر المأثور 6/317) تا چه رسد به احاطه علمی به معارف گسترده و عمیق قرآن کریم.
درست است كه بسیارى از دانشمندان اهل سنت از این دو حدیث نتیجه گرفته‏اند كه هیچكس نباید در مورد مسائلى كه آگاه نیست، مخصوصا در كتاب اللَّه، سخنى بگوید، ولى بالآخره جاى این سوال باقى است كه چگونه كسى كه به عنوان پیشوا و خلیفه مسلمین مى‏خواهد حكومت كند از مفهوم لغتى كه در متن قرآن مجید آمده و چندان پیچیدگى ندارد آگاه نباشد؟ اینها همه دلیل بر این است كه باید در هر عصر و زمان رهبرى الهى در میان مردم بوده باشد كه از تمام مسائل شرع آگاه و از هر اشتباه و خطایى مصون و معصوم باشد. تفسیر نمونه، 26/152
3)  نحل/44
4)  نساء/59
5)  «الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ» بقره/185
6)  «مَا أَنزَلْنَا عَلَیْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَین لهمُ الَّذِى اخْتَلَفُواْ فِیهِ» نحل/64
7)  با استناد به آیه ‌ی مباهله (آل عمران/61) ثابت می ‌شود امیرمومنان علیه السلام به منزله ‌ی جان پیغمبر صلی الله علیه و آله است.
8)  ر.ک به کتاب «افضلیة الامام علی علیه السلام علی الصحابة»، انتشارات مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام.

منبع:دانشگاه فرهنگ و معارف اسلامی