به حکم آیه شریفه: « لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ» (احزاب/21)؛ وجود مقدس رسول الله (ص) در تمام ابعاد و شئون زندگی الگوی نیکو میباشند و در نظام هستی در نیکو بودن الگو، هیچ کس بالاتر از آن وجود مقدس (ص) نیست چون آن حضرت اشرف الانبیاء و المرسلین میباشند و حال که آن وجود مبارک در تمام ابعاد زندگی الگوی نیکو میباشند پس زندگی آن وجود نورانی باید سبک و روش خاصی داشته باشد تا امت اسلام بتوانند سیره و سبک زندگی ایشان را یاد بگیرند و به آن تأسی کنند و به کمالات شایسته انسانی نائل گردند. از آنجا که زندگی آن حضرت روشمند است لذا کتابهایی در موضوع سیره نبوی و سنن النبی نوشته شده است تا امت اسلامی به سیره عملی آن حضرت تأسی کنند. یکی از سنتها و سبکهای زندگی آن حضرت مشورت بوده که بیشتر در مواجه با جامعه و نحوه کشور داری متبلور شده است. به حکم آیه شریفه «… وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ… »1  آن وجود مطهر به امر خدای متعال مأمور بودند که با اصحاب خودشان مشورت کنند.

علامه طباطبایی (ره) در تفسیر این بخش از آیه شریفه میفرمایند: «انما سیق لیکون امضاءً لسیرته (ص) فانه کذلک کان یفعل و قد شاورهم فی امر القتال قبیل یوم احد و فیه اشعار بانه انما یفعل ما یؤمر و الله سبحانه عن فعله راضٍ. » 2   یعنی سیره رسول الله (ص) مشورت با اصحاب خودشان بود و خدای متعال با این آیه شریفه میخواهند بفرمایند که سیره رسولشان که مشورت بود را امضاء میفرمایند و از این کار راضی هستند و مشورت آن حضرت با اصحاب خودشان به امر خدای متعال بوده است.

به ذکر سه فائده مهم مشورت از لسان مبارک نبی مکرم اسلام (ص) بسنده میشود:
1. هدایت یافتن به رشد و صواب
وجود مکرم رسول الله (ص) میفرمایند: «ما من رجل یشاور احدا الا هدی الی الرشد»3 ؛ هیچ کسی نیست که با شخصی مشورت کند مگر اینکه به رشد هدایت شود.

2. دفع کننده پشیمانی
همچنین آن حضرت (ص) میفرمایند: «المشاوره حصن من الندامه.»4 مشورت حصار ندامت (و پشیمانی) است.

3. ایمنی بخش از ملامت دیگران
آن حضرت (ص) میفرمایند: «المشاوره … وأمن من الملامه.»5
توضیح: کسی که مشورت میکند از دو حال خارج نیست: یا رأی و نظری که از مشورت استخراج میگردد درست و صواب است یا نادرست و ناصواب، در صورت اول که هیچ پشیمانی و ملامتی نیست چون به صلاح و مصلحت رسیده است و در صورت دوم نیز پشیمان نیست و کسی او را ملامت نمیکند زیرا او به وظیفه خودش عمل کرده است و از عقل جمعی استفاده نموده و کوتاهی نکرده است.

…………………………………………………………….

1. آل عمران/ 159.
2. طباطبایی، 1417: 4/ 59.

3.طبرسی، 1372: ذیل آیه 39 شوری.
4.پاینده، بیتا: ص448.
5. همان: ص 448

منبع:فصلنامه علمی-تخصصی محفل