امام زمان (عج) در قرآن کریم

شاید شما هم تا به حال به این مسئله فکر کرده باشید که با وجود اهمیتی که مسئله مهدویت و منجی آخرالزمان یعنی امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) در دین اسلام دارد، پس چرا نامی از آن حضرت در قرآن نیامده است. در پاسخ به این سوال باید دو مطلب زیر را مورد توجه قرار دهیم.

الف) شیوه قرآن

قرآن کریم کتاب هدایت است و در این امر هدایت ممکن است در مورد یک مطلب به ظاهر ساده، توضیح مفصلی بدهد، اما درباره مسئله مهمی مانند نماز، جز چند آیه مختصر، هیچ نامی نبرد. اما این مسئله دلیل بر بی اهمیتی آن مطلب یا اهمیت فوق العاده مسئله ای دیگر نیست. پس نام نبردن از امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) همانند نام نبردن از سایر امامان معصوم(علیهم السلام)، به هیچ وجه دلیل بر بی اهمیتی اصل امامت و جایگاه امامان ما نیست.

ب) نام یا آرمان

نام امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) به صراحت در قرآن نیامده، اما حقیقت مهدویت و نجات نهایی بشر از دست ظالمان و زورگویان عالم و برقراری حکومت عدل جهانی که آرمان نهایی آن حضرت است، مسئله ای است که به صراحت در قرآن کریم به آن اشاره شده است.

خداوند در قرآن می فرماید :«همانا در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم که: بندگان شایسته ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد»(1) یا در جای دیگری می فرماید :«ما می خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم»(2)

با دقت در این آیات و مانند آن ها، به روشنی در می یابیم که قرآن به صراحت از نجات بشر در آخر الزمان و برقراری حقیقت و عدالت خبر داده است و این چیزی جز همان حقیقت قیام منجی آخر الزمان، حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) نیست.

قرآن كریم برای معرفی شخصیتهای الهی از سه راه معرفی با اسم («یاد کن در این کتاب، مریم را».(3))، معرفی با عدد («و از بنی اسراییل دوازده سرپرست برانگیختیم » (4))، و گاهی نیز معرفی با صفت وارد می شود.

اگر نام حضرت مهدی (علیه السلام) در قرآن نیست، ولی صفات و خصوصیات حكومت او در قرآن وارد شده است. دلایل ذکر صفات حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) به جای نام بردن صریح ایشان در قرآن کریم از این قرار است:

1. عدم تحقق گسترش همه جانبه اسلام در جهان

آیاتی از کلام الله مجید از انتشار و گسترش اسلام در سطح جهانی نوید می دهد ، مانند : لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ …(5) « تا آن را بر همه ادیان پیروز سازد » مفسران گویند: مضمون این آیه را كه پیشگویی از گسترش فراگیر و همه جانبه اسلام در سطح جهان است، هنوز تحقق نپذیرفته است.

2. برانگیخته نشدن کینه بدخواهان

اگر قرآن کریم نام اصلی امام زمان (علیه السلام) می برد، كینه های دیرینه بدر و احد و حنین بار دیگر زنده می شد؛ اما نام بردن از گذشتگان، مانند لقمان و ذی القرنین، قابل قیاس با افراد آینده نیست و درباره گذشتگان، حسد ها و كینه ها تحریك نمی گردد.

3. عدم ایجاد زمینه سوء استفاده شیّادان

تجربه تاریخی نشان داده است كه اگر در قرآن، صراحتا نام آن حضرت برده می شد، شیّادان و مدعیّان دروغین مهدویت پیدا می شدند و نام خود را امام زمان و مهدی موعود می گذاشتند، تا از آب گل آلود، ماهی بگیرند و از نام او و انتظار مردم استفاده نادرست كنند.

شیوه معرفی با صفات، راه را بر سودجویان می بندد، چون نام جعلی درست کردن و خود را هم نام یک فرد کردن، آسان است؛ ولی ویژگی های هر فرد، مخصوص اوست و قابل تشابه و جعل نیست.

4. عدم ایجاد زمینه تحریف قرآن

خداوند وعده داده، قرآن را از هر نوع تحریف و تغییر حفظ کند.(6) خداوند می تواند این کار را از طریق معجزه و قدرت بی نهایت خود انجام دهد، اما خواسته از راه طبیعی و عادی این کار صورت پذیرد و به همین خاطر زمینه های هر نوع تحریف و تغییر و دست بردن مغرضانه را از بین برده است. در حقیقت اگر بنا بود نام امامان معصوم به خصوص امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) به صراحت در قرآن برده شود، احتمال این که دشمنان اهل بیت در طول تاریخ در نسخه های قرآن دست ببرند و این آیات را تغییر دهند، بسیار زیاد بود و به همین دلیل خداوند تنها به ذکر ویژگی های آنان بسنده کرده است.

5. آزمون مسلمانان در عصر غیبت

قرآن، کتاب هدایت و وسیله ای برای رشد و تکامل بشر است و هیچ رشد و تکاملی اتفاق نمی افتد، مگر از راه آزمون و امتحان. به همین خاطر ذکر نشدن نام امامان معصوم در قرآن، زمینه ای مهم برای آزمودن مسلمان هاست که آیا آن ها به روایات متعدد و شواهد و قرائن مختلف ایمان می آورند یا به خاطر برخی احتمال ها و تردیدها و تنها به بهانه ذکر نشدن نام این بزرگواران از اظهار حقیقت و ایمان به واقعیت خودداری می کنند.

حضرت مهدی (عج)در آیات قرآن

با مراجعه به روایات معصومان می بینیم که در قرآن آیات بسیاری وجود دارد که در ظاهر، عادی و معمولی به نظر می رسد، اما در حقیقت اشاره به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشّریف)، یاران او و قیام آن حضرت داد. تا جایی که برخی علما، مجموع این آیات را 132 آیه می دانند که در مورد هر کدام، یک یا چند روایت در تبیین کیفیت ارتباط آیه با آن حضرت مهدی (عج)، نقل شده است. دراین جا به ذکر یک روایت بسنده می کنیم:

امام صادق (علیه السلام) درباره این آیه که « او کسی است که رسولش را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا آن را بر همه آیین ها غالب گرداند، هر چند مشرکان کراهت داشته باشند ».(7)فرمود : «به خدا سوگند ! هنوز تأویل این آیه نازل نشده است و تا زمان قیام قائم (عجل الله تعالی فرجه الشّریف)به پا خیزد، هیچ کافر و مشرکی نمی ماند، مگر آن که خروج او را ناخوشایند می شمارد.»(8)

بنابراین، مساله مهم، بیان خصوصیات آن حضرت بدون اشاره صریح به نام ایشان است که افراد دل آگاه، با شناخت آنها، مهدى واقعى را از مدعیان قلابى مهدویت باز شناسند.

بار الها بر محمّد و آلش درود فرست و ما را در زمره منتظران واقعی حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشّریف) قرار بده. بحق محمّد و آله الطاهرین صلوات الله علیهم اجمعین و عجّل فی فرج مولانا صاحب الزمان.

……………………………………………………………

پی نوشت ها:

1.       سوره انبیا، آیه 105.

2.       سوره قصص، آیه 5.

3.       سوره مریم، آیه 16.

4.       سوره مائده، آیه 12.

5.       سوره مبارکه صف،آیه 9.

6.       سوره حجر، آیه 9.

7.       سوره توبه، آیه 105.

8.       شیخ صدوق،کمال الدین و تمام النعمه، ج 2، ص 670.

منبع:تبیان